© Irina K. / stock.adobe.com
Όλοι οι ιδιοκτήτες κουνελιών πρέπει να γνωρίζουν για το πεπτικό σύστημα των κατοικίδιων ζώων τους. Τα κουνέλια χρειάζονται μία ειδική διατροφή με τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες (π.χ. σανό), καθώς η μεταφορά της τροφής επιτυγχάνεται μόνο μέσω της σταθερούς πρόσληψης τροφής. Η αδιάλειπτη πρόσληψη τροφής διασφαλίζει τη συνεχή λειτουργία του πεπτικού συστήματος. Ειδάλλως, προκύπτουν επικίνδυνες διαταραχές της πεπτικής λειτουργίας.
Μικροί κοπτήρες
Οι μικροί κοπτήρες της άνω σιαγόνας, βρίσκονται πίσω από τους μπροστινούς κοπτήρες και δεν είναι καθόλου λειτουργικοί στην πράξη. Ωστόσο, αποτελούν ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα των λαγόμορφων, μία τάξη θηλαστικών, στην οποία ανήκουν οι λαγοί και τα κουνέλια.
Κοπτήρες
Οι κοπτήρες είναι αιχμηροί και μοιάζουν με σμίλη. Χρησιμεύουν για το διαχωρισμό των τροφών, είτε αυτές είναι σε μορφή κομματιών είτε σε μορφή σανού. Οι κοπτήρες αναπτύσσονται συνεχώς και πρέπει διαρκώς να φθείρονται – καλό θα ήταν να τροχίζονται μεταξύ τους με τον προτεμαχισμό της τροφής. Οι κοπτήρες είναι η αρχή του πεπτικού συστήματος και έτσι πρέπει να διατηρούνται υγιείς μέσω μιας σωστής διατροφής.
Γόμφιοι
Πιο πίσω στη στοματική κοιλότητα βρίσκονται οι γομφίοι, με τους οποίους τα κουνέλια κόβουν και αλέθουν τα κομμάτια τροφής. Ανάμεσα στους γομφίους και σε συνδυασμό με το σίελο, η τροφή υγραίνεται, γεγονός που διευκολύνει μεταξύ άλλων τη μάσηση και κατάποσή της. Τα πρώτα ένζυμα (ζυμωτές, βιοκαταλύτες) από το σίελο αρχίζουν την πρόπεψη.
Ο οισοφάγος είναι καθαρά ένα όργανο μεταφοράς. Η καλά μασημένη τροφή προωθείται από το στόμα διαμέσου του φάρυγγα και του οισοφάγου στο στομάχι, για να καταλήξει στη συνέχεια στην κατώτερη γαστρεντερική οδό.
Το στομάχι είναι ο κύριος σταθμός για την προετοιμασία της πέψης. Μέσω της έκκρισης υδροχλωρικού οξέος, η τροφή οξινίζεται από ειδικά κύτταρα. Τα πρωτεολυτικά ένζυμα ξεκινούν την αξιοποίηση των πρωτεϊνών σε αυτό το όξινο περιβάλλον. Και στο στομάχι απελευθερώνονται ορμόνες ως σήμα (εσωτερικές διαβιβαστικές ουσίες).
Σε αντίθεση με τα περισσότερα θηλαστικά, το στομάχι του κουνελιού δεν έχει σχεδόν καθόλου μύες. Γι’ αυτό δεν είναι ικανό για ενεργή μεταφορά τροφών. Επειδή τα τοιχώματα του στομάχου έχουν μικρή δύναμη συστολής, η τροφή υφίσταται περιορισμένη μηχανική επεξεργασία και προωθείται στο δωδεκαδάκτυλο του λεπτού εντέρου από την πίεση της επόμενης ποσότητας τροφής. Με άλλα λόγια, το στομάχι μεταφέρει στο λεπτό έντερο το εμποτισμένο και όξινο περιεχόμενό του μόνο, αν κάτι «ωθείται» από πάνω, μέσω του στόματος, του φάρυγγα και του οισοφάγου.
Αυτός είναι και ο λόγος που τα κουνέλια τρώνε διαρκώς, το στομάχι τους πρέπει να είναι πάντα γεμάτο, και γι’ αυτό πρέπει να τρώνε μικρά γεύματα 70-80, μερικές φορές μέχρι και 120 φορές την ημέρα. Επομένως, θα πρέπει να έχουν πάντα στη διάθεσή τους άφθονο σανό και να τρώνε ελεύθερα, όσο εκείνα επιθυμούν.
Στο μπροστινό τμήμα του λεπτού εντέρου, ο χυλός της τροφής αναμιγνύεται με άφθονο ιστικό υγρό και ένζυμα, αποκτώντας παχύρευστη μορφή, προκειμένου να περάσει έτσι στα επόμενα στάδια αξιοποίησης.
Στο μπροστινό τμήμα του λεπτού εντέρου, ο χυλός της τροφής αναμιγνύεται με άφθονο ιστικό υγρό και ένζυμα, αποκτώντας παχύρευστη μορφή, προκειμένου να περάσει έτσι στα επόμενα στάδια αξιοποίησης.
Λίγο μετά καταλήγουν οι δίοδοι εκροής του παγκρέατος και του ήπατος. Το ήπαρ αποθηκεύει βραχυπρόθεσμα τα επιπλέον σάκχαρα (σε μορφή γλυκογόνου) και προμηθεύει με αυτά το σώμα, όταν χρειάζεται. Επιπλέον, είναι υπεύθυνο για την «αποτοξίνωση» του οργανισμού από όλες τις δηλητηριώδεις χημικές ουσίες.
Το πάγκρεας ρυθμίζει την περιεκτικότητα του σακχάρου στο αίμα και παράγει ένζυμα που διασπούν όχι μόνο τα λίπη, αλλά και τους υδατάνθρακες.
Στη συνέχεια ακολουθεί το πίσω τμήμα του λεπτού εντέρου, όπου λαμβάνει χώρα το κύριο έργο της πέψης. Ο εξαιρετικά ενεργός ιστός των εντερικών λαχνών μεταφέρει τη χωνεμένη τροφή στην κυκλοφορία του αίματος. Μόνο τα συστατικά της τροφής, τα οποία έχουν διασπαστεί σε πολύ μικρά μόρια, μπορούν να διέλθουν διαμέσου του εντερικού τοιχώματος και έτσι να είναι διαθέσιμα προς αξιοποίηση από τα υπόλοιπα όργανα-στόχους του κουνελιού.
Το πίσω τμήμα του λεπτού εντέρου είναι η περιοχή μεταφοράς όλων των θρεπτικών και δραστικών συστατικών που έχουν αφομοιωθεί μέχρι στιγμής στον οργανισμό του ζώου. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν να παρέχουμε στο κουνέλι μας μια ενδεδειγμένη και σωστή διατροφή, διότι έτσι φροντίζουμε προληπτικά για τη διατήρηση της καλής υγείας του λεπτού εντέρου. Στο χυλό τροφής βρίσκονται από αυτό το σημείο σχεδόν μόνο οι αποκαλούμενες ακατέργαστες ίνες, δηλαδή τα συστατικά των κυτταρικών τοιχωμάτων των φυτών, τα οποία δεν διασπώνται στο λεπτό έντερο.
Το τυφλό έντερο βρίσκεται κάτω από το σημείο στο οποίο ο ειλεός (το τελευταίο τμήμα του λεπτού εντέρου) συμβάλλει με το παχύ έντερο. Ονομάζεται «τυφλό», διότι είναι ένας θύλακας που δεν καταλήγει κάπου. Πρόκειται για ένα μεγάλο θάλαμο ζύμωσης γεμάτο από πληθώρα εντερικών βακτηρίων. Από τα μέρη των φυτών, τα οποία είναι πλούσια σε ακατέργαστες και εδώδιμες ίνες, πρέπει να αντλείται η υπόλοιπη ενέργεια και να ανακτώνται τα δομικά στοιχεία του κυτταρικού τοιχώματος των φυτών (ιδίως η γλυκόζη από την κυτταρίνη).
Η σύνθεση του υποστρώματος στο τυφλό έντερο δεν υφίσταται καθόλου ραγδαίες μεταβολές στη χλωρίδα ζύμωσης. Για το λόγο αυτό (αλλά και λόγω των διαταραχών του λεπτού εντέρου), οι αλλαγές στην τροφή πρέπει να γίνονται πάντα με πολύ αργό ρυθμό και σταδιακά. Μόνο τότε η ζύμωση στο τυφλό έντερο πραγματοποιείται αξιόπιστα και χωρίς σχηματισμό έντονων αερίων.
Στο τέλος αυτής της διαδικασίας λαμβάνει χώρα ο σχηματισμός των κοπράνων του τυφλού εντέρου. Πρόκειται για μια ξεχωριστή μορφή μαλακών κοπράνων, η οποία διαφέρει σημαντικά από τα ξηρά «κόπρανα» που αποβάλλονται από το ορθό. Μια προστατευτική βλεννογόνος μεμβράνη φροντίζει, ώστε αυτή η ύλη να καταλήγει γρήγορα απευθείας στον πρωκτό, χωρίς περαιτέρω επιβάρυνση στο παχύ έντερο.
Με το που εξέλθουν από τον πρωκτό τα μαλακά κόπρανα, το κουνέλι τα προσλαμβάνει απευθείας, και έτσι η ύλη αυτή περνά για ακόμη μια φορά μέσω ολόκληρης της γαστρεντερικής οδού. Με αυτό τον τρόπο, αποκτώνται βιταμίνες (κυρίως του συμπλέγματος Β), αλλά και πολύτιμη βακτηριακή πρωτεΐνη και πολλές δραστικές ουσίες. Επιπλέον, η βρώση των κοπράνων του τυφλού εντέρου φροντίζει για την απαιτούμενη απασχόληση και την πλήρωση του στομάχου, αν καμία φορά δεν υπάρχει προσωρινά διαθέσιμη τροφή για το ζώο. Μερικές φορές συναντά κανείς μέσα στη στρωμνή αυτά τα σκουρόχρωμα, μαλακά, γυαλιστερά, ακανόνιστα ταξινομημένα μπαλάκια.
Το υπόλοιπο τμήμα του παχέος εντέρου πίσω από την περιοχή που περνά από το λεπτό στο τυφλό έντερο έχει ουσιαστικά το καθήκον να ανακτά το νερό από τον ήδη χωνεμένο, αλλά ακόμη παχύρευστο χυλό τροφών. Παντού στο παχύ έντερο ζουν βακτήρια, που βοηθούν τις ειδικές ζυμώσεις και τις μεταβολικές διεργασίες. Αυτά παρέχουν στο εντερικό τοίχωμα λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου από τα υπολείμματα τροφών.
Στο πίσω τμήμα του παχέος εντέρου προσχηματίζονται τα κόπρανα.
Τέλος, το ορθό σχηματίζει σωστά τα ξηρά σφαιρίδια κοπράνων και αφαιρεί όσο το δυνατόν περισσότερη από την εναπομείνασα υγρασία. Η διάρροια ή η δυσκοιλιότητα είναι ενδείξεις ότι αυτή η κανονικότητα έχει διαταραχθεί από προβλήματα στα ανωτέρω τμήματα.
Ο πρωκτός αποτελεί το άνοιγμα «εξόδου» για τα κόπρανα. Αυτές οι στερεές απεκκρίσεις περιέχουν απόβλητες ουσίες που δεν απεκκρίνονται ως ούρα σε υγρή μορφή μέσω των νεφρών, καθώς και άπεπτα υπολείμματα τροφών, ή ενδεχομένως μεμονωμένο ή προσωρινό πλεόνασμα θρεπτικών ουσιών. Ο σφιγκτήρας του πρωκτού βρίσκεται στο τέλος του πεπτικού σωλήνα.
Στο online κατάστημα της zooplus μπορείτε να βρείτε ό,τι χρειάζεστε για να προσφέρετε στο κουνέλι σας μία υγιεινή διατροφή. Εδώ θα βρείτε προϊόντα ειδικά για κουνέλια, όπως για παράδειγμα τροφή για κουνέλια, λιχουδιές και συμπληρώματα διατροφής.
